40. rocznica wprowadzenia stanu wojennego – NSZZ „Solidarność” w Legionowie

„Solidarność” w Legionowie

Pod koniec sierpnia 1980 r. w Mazowieckim Kombinacie Budowlanym w Legionowie zorganizowano strajk poparcia dla strajkującej Stoczni Gdańskiej. Wzięło w nim udział ok. 300 osób. Jesienią tego samego roku zaczęły powstawać na terenie Legionowa komisje zakładowe „Solidarności”, a w marcu 1981 r. powołano lokalny Oddział „Solidarności” ze Sławomirem Rynkiem z Aviotexu jako pierwszym przewodniczącym. „Solidarność” w Legionowie liczyła wówczas 23 organizacje zakładowe z ok. 4100 członkami.

Po wprowadzeniu 13 XII 1981 r. stanu wojennego członkowie „Solidarności” przeszli do działalności konspiracyjnej. Jedną z pierwszych akcji oporu w Legionowie było rozklejanie na murach kartek ostemplowanych napisem „Solidarność”. Rozpoczęło działalność podziemne „Radio Solidarność”. Audycje nadawała Bożena Kamińska, przeważnie z dachów wieżowców. Skonstruowane samodzielnie przez Tadeusza Artaniaka nadajniki pozwalały wchodzić na pasma państwowych stacji radiowo-telewizyjnych i zagłuszały swym sygnałem np. program „Dziennika Telewizyjnego”. Legionowska radiostacja nigdy nie została zdekonspirowana.

Na początku stanu wojennego w Legionowie Anna Skierkowska wydawała gazetkę „Iskierka”. Przepisywała ją na maszynie, opracowując wiadomości pochodzące z nasłuchu stacji zachodnich „Wolna Europa” i „BBC” (analogicznie jak powstawała konspiracyjna „Reduta” w okresie II wojny światowej). Na terenie Legionowa działa również tajna drukarnia sitodrukowa prowadzona przez Pawła Kozerę, w której drukowano plakaty, ulotki, nalepki, a nawet znaczki „Poczty Solidarność”.

W kolejne rocznice wprowadzenia stanu wojennego konspiratorzy wywieszali na kominie PEC-u na Łajskach kilkumetrowy transparent z napisem „Solidarność” lub flagi biało-czerwone przepasane żałobnym kirem, a Piotr Radzikowski na budynku PEC-u wymalował farbą hasło „Solidarność Zwycięży”.

Silne wsparcie „Solidarność” otrzymała z parafii św. Jana Kantego. Już 17 XII 1981 r. ks. Józef Schabowski odprawił w kościele „na górce” pierwszą Mszę za Ojczyznę. Kapelanem „Solidarności” został ks. Jerzy Dębowski. W 1982 r. przy parafii uruchomiono punkt informacyjny i pomocy dla rodzin osób aresztowanych i internowanych. W zaopatrywaniu Legionowa w leki z darów zagranicznych najważniejszą rolę odgrywała dr Ligia Urniaż-Grabowska. W 1985 r. w podziemiach kościoła zorganizowano wystawę poświęconą ks. Jerzemu Popiełuszce.

W 1989 r. w Legionowie powstały jawnie działające struktury Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, którym kierował Andrzej Kicman, późniejszy Prezydent Legionowa.

01 – Obwieszczenie o wprowadzeniu stanu wojennego kolportowane w Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Łączności w Zegrzu, 13 grudnia 1981 r. (ze zbiorów Muzeum Historycznego w Legionowie).

02 – Ulotka „Solidarności” rozprowadzana w Legionowie, 1981/1982 r. (ze zbiorów Muzeum Historycznego w Legionowie).

03 – Ulotki informujące mieszkańców Legionowa o godzinach nadawania audycji podziemnego Radia „Solidarność”, 1984 r. (ze zbiorów Muzeum Historycznego w Legionowie).

W 40. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego udostępniamy Państwu wywiad z nieżyjącą już senator Ligią Urniaż-Grabowską.

W 1980 r. współtworzyła ona struktury Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w Legionowie. Po wprowadzeniu stanu wojennego ukrywała się. W czerwcu 1982 r. została aresztowana, następnie internowana. Później w ramach działalności opozycyjnej zajmowała się m.in. organizacją pomocy medycznej dla więźniów politycznych. Od 1990 r. do 1998 r. wchodziła w skład zarządu Regionu Mazowsze „Solidarności”. Była radną miejską, a w 1997 r. wiceprezydentem Legionowa. Również w tym roku uzyskała mandat senatora. Ligia Urniaż-Grabowska zmarła w 2017 r.

Premiera nagrania wspomnień Ligii Urniaż-Grabowskiej w ramach Archiwum Historii Mówionej odbędzie się na muzealnym kanale na YouTube 13 grudnia 2021 r. o godz. 12.00, pod linkiem: