Wrzesień 1939 roku w Legionowie i okolicach

Od 1 września jednostki  garnizonu legionowskiego opuszczały koszary i wyruszały na front. W mieście organizowano szpitale polowe m.in. przy Mickiewicza 23. W Wieliszewie i Legionowie stwierdzono akty sabotażu: ostrzeliwanie żołnierzy, oświetlanie stacji itp. Od pierwszych godzin wojny nad Legionowem i ziemiami obecnego powiatu rozgrywały się liczne walki powietrzne. To polscy piloci myśliwscy z polowego lotniska w Poniatowie walczyli z nadlatującymi na Warszawę falami bombowców z Prus Wschodnich.

Linii Narwi bronił II Warszawski Batalion Obrony Narodowej obsadzający Białobrzegi, Wieliszew i wysunięte przyczółki w Dębem i Zegrzu na północnym brzegu rzeki. Po bitwie pod Mławą  obronę Narwi wzmocniły 8 i 20. Dywizja Piechoty. Wojsko polskie szykując się do obrony linii rzeki wysadziło w powietrze mosty w Wierzbicy i Orzechowie. 7 września polscy saperzy wysadzają most w Zegrzu.

W Legionowie 8 września zostaje utworzony 15-osobowy Obywatelski Zarząd Gminy. Zarząd organizuje społeczeństwo, zapewnia porządek w mieście, udziela pomocy mieszkańcom i uchodźcom. 11 września północny brzeg Narwi jest już zajęty przez Niemców. Wróg forsuje rzekę pod Rynią. Dzień później trwają zacięte walki o okoliczne wsie. 13 września pod Dębem niemiecka 32. Dywizja Piechoty przerwała polską obronę Narwi, co doprowadziło do ciężkich całodziennych walk pod Wieliszewem. Polskie kontrataki wykonywane z poświęceniem i bohaterstwem  zostały odparte. Wieczorem tego dnia obrońcy ziemi legionowskiej odchodzą do obrony Warszawy. 14 września wieczorem na przedmieściach Legionowa pojawiają się pierwsi żołnierze niemieccy. (Korzystano z opracowania E. Domańskiego i A. Wesołowskiego. Zdjęcie przedstawia cmentarz żołnierzy polskich z 1939 r. w Wieliszewie).