Uciekinier

Książka Bernarda de Roquefeuila „Uciekinier (1939-1945)”, wydana w Łomiankach w 2012 r. przez LTW, to jedna z nielicznych przetłumaczonych na język polski publikacji ukazujących okupowaną Polskę we wspomnieniach obcokrajowca.

Pochodzący z Francji autor jako podchorąży brał udział w kampanii francuskiej w 1940 r. i dostał się do niewoli niemieckiej. Kilkakrotnie uciekał  z obozów jenieckich. W czwartej, udanej ucieczce, towarzyszyli mu Jean Lagneux i Arthur Dufaud. 22 czerwca 1943 r. Francuzi przekroczyli granicę Rzeszy z Generalnym Gubernatorstwem i znaleźli schronienie w Legionowie, m.in. w domu Wandy Tomczyńskiej – legionowskiej działaczki ZWZ-AK. 22 lipca 1943 r. wyjechali do Nieporętu, gdzie trafili pod opiekę  rodziny Górskich i Kazubskich oraz dyrektora szkoły Bronisława Tokaja, dowódcy AK w Nieporęcie. Polskie podziemie wyrobiło zbiegom fałszywe papiery z polskimi nazwiskami.

W Nieporęcie uciekinierzy zostali rozdzieleni. De Roquefeuil trafił do Izabelina, gdzie od września 1943 r. do marca 1944 r. mieszkał z rodziną Mańków. Dzięki ks. Radziwiłłowi został przeniesiony do Wilanowa pod opiekę hrabiów Branickich. W czasie powstania warszawskiego Bernard ukrywał się na stryszku pałacu wilanowskiego. Okres między upadkiem powstania a wkroczeniem Rosjan spędził w Chylicach. Po przejściu przez sowieckie obozy repatriacyjne w Lublinie i Odessie w kwietniu 1945 r. powrócił do Francji.

W tym czasie jego towarzysze ucieczki – Lagneux i Defaud przebywali w Nieporęcie, gdzie włączyli się w działania konspiracyjne, m.in. wzięli udział w walkach powstańczych 1944 r. w okolicach Legionowa. Lagneux ożenił się z jedną z łączniczek AK.

Spisywanie wspomnień Bernard ukończył w lipcu 1945 r.  Po raz pierwszy książka w języku polskim miała być wydana w 1988 r. przez wydawnictwo Iskry. Ostatecznie, pierwszy ukazał się oryginał francuski, wydany we Francji przez syna autora w 2008 r.

Niniejsze polskie wydanie zawiera dodatkowe materiały, m.in. fragmenty „Listów niewysłanych” Anny Branickiej-Wolskiej,  powojenne losy bohaterów książki i dzieje  tłumaczenia wspomnień na język polski i ich wydania. Książkę ilustrują archiwalne fotografie z lat 30. i 40. XX w. oraz z wizyty autora w Polsce w 1980 r.